"Қаншама қылмыскермен кездестім". Ерлан Қарин "Жусан" операциясы жайлы

ҚР Президентінің кеңесшісі, политолог әрі ғалым Ерлан Қарин Ұлттық қауіпсіздік комитеті баспасөз қызметінің өкіліне берген сұхбатында "Жусан" операциясы аясында Сириядан қайтарылған адамдар жайлы және терроризммен күрес туралы пікір білдірді, - деп хабарлайды Тengrinews.kz тілшісі. 

ҚР Президентінің кеңесшісі "Жусан" операциясының күрделілігі мен ерекшелігіне тоқталды. 

"Бұл шынында да, күрделілігі жағынан өте ауқымды операциялардың бірі болды. Әрине, осы тәуелсіздік жылдары Қазақстан өзінің Ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында түрлі шараларды, әр кезеңде қиын да күрделі шараларды қабылдады. Дәл қазіргі таңда "Жусан" операциясы - Қауіпсіздік қызметтерінің тарихындағы ең күрделі, ауқымды шаралардың бірі болып қалатыны сөзсіз. Біздің елдің қауіпсіздігі тарихында ғана емес, халықаралық деңгейде де. Қазіргі уақытта Сирияда осы соңғы 3-4 күннің ішінде ахуалдың өзгеруіне байланысты ондағы күштердің ара-қатынасының өзгеруіне қатысты мұндай операциялардың енді орындалуы екіталай. Бұл операцияның күрделілігі - ең алдымен, ауқымында. Ерекшелігі - түрлі елдердің мүдделерінің араласып кетуінде, түрлі топтардың мүдделері, әртүрлі геосаяси топтардың да араласып қақтығыс жағдай туғызып жатқанында", - дейді Ерлан Карин. 

Саясаткердің айтуынша, Сирияда бір ғана тараппен келісім жүргізу мүмкін емес, бірнеше тараппен келісімге келуге тура келген. 

"Қазақстан жағы Сириямен жауласушы жақтармен тең келісімге келді, бірінші деңгейде, екінші Сириядағы процеске араласып отырған басқа да түрлі күштермен келісімге келе алды. Қазақстан басшылығының саяси беделі, Ұлттық қауіпсіздік қызметтерінің саяси беделінің әсері болды. Осы операция арқылы өзімізді Ресей, Америка, Таяу Шығыс елдеріне сенімді әріптес екенімізді көрсеттік. Бұл операцияны жүзеге асыру үлкен ұйымдастырушылықты талап етті. Бірнеше ай дайындық шаралары жүргізілді. Алып келу, орналастыру, қажетті ресурстармен қамтамасыз ету, олармен дерадикализация бағытында жұмыс жүргізілуі керек, бірақ бәрі жоспарлы түрде жүзеге асырылды. Ең басты мақсат - әйелдер мен балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, елге қайтару болды", - дейді Президенттің кеңесшісі. 

"Ағам мұнда өлу үшін келдім деді". Сирияға 14 жасында кеткен жігіттің оқиғасы

Қарин қоғамда осы жағдайға байланысты, яғни Сириядағы отандастарымызды қайтаруға қарсы болғандар да барын айтады.

"Бұл мәселеде қарсы шыққандар да, жақтаушылар да болды. Бірақ мәселе оң шешілді. Басты ерекшелігі - гумманитарлық жағынан ауқымы, балалар тағдыры, олар әке-шешесінің қатесі үшін жауап бермейді. Қайтармасақ, бұл балаларды ертең өз елімізге қарсы шығаруы да мүмкін. Балалар - біздің болашағымыз, алдымен солардың жағдайын ойладық. Бұл өте маңызды операция болды, қауіпсіздік тұрғысынан жасалған операция болды. Біздің бұл әрекетімізді шет елдерде де бағалап жатыр. Уақытында жүзеге асырылған операция болды. Меніңше, басым көпшілігі түсінеді, қолдайды. Ел аралап жүрген де осы операцияға байланысты көп сұрақ қойылады. Қауіптенетіндер де, сескенетін, күмәнданатын адамдар да бар. Дұрыс па, дұрыс емес пе, деп сұрақ туындауы орынды. Кейбіреулер оларды қайтарсақ, қаупі жоғары деп ойлайды. Оларды сол жақта басым күштер пайдаланып отыр. Олар - біреудің қолындағы қару. Қайтармасақ, оларды болашақта өзімізге қарсы қару ретінде пайдаланбайтынына кім кепіл. Сондықтан оларды қайтару арқылы біз үлкен қауіптің алдын алдық. Бұл гумманитарлық жағынан да, қауіпсіздік жағын да өте дұрыс қадам болды", - деп түсіндіреді ол. 

Сондай-ақ, ол терроризмді қолдаушыларды азайту үшін қоғамда оны қатаң айыптап, аяушылыққа жол бермеу керектігін айтады.

"Ең алдымен қоғам тарапынан - бұл бағытта мемлекеттің жүргізіп отырған жұмысына толық түсіністік пен қолдау болуы керек. Яғни, терроризм қауіпсіздік мәселелерінде бізде әржақты ұстаным болмауы керек. Қоғам мен мемлекет біржақты күресуі керек. Сол кезде терроризмді қолдаушылар азаяды, сананың улануына жол берілмейді. Қандай да бір ақтау, аяу деген болмауы керек. Бұл - қылмыс. Кейде пікірлерді байқап жатамыз, бұл - қылмыс. Әрине балалардың, әйелдердің жағдайы бір бөлек, мемлекет өз тарапынан гумманитарлық ұстаным бойынша көмек көрсетіп жатыр. Алданып қалғандар бар, оларға кешірім жасау керек, ал қолына қару алып, біреудің өмірін қиған болса оны кешіруге болмайды. Заң қатал болуы керек және азаматтар жауапкершілікті сезінуі тиіс. Адамдар арасында осындай ұстаным қалыптасуы керек. Екіншіден гуманитарлық-тәрбиелік бағытта жұмыс жасау қажет", - дейді саясаттанушы.

Саясаттанушының айтуынша, бұл індетпен күресу үшін қоғамда немқұрайдылық пен бейқам қарауды тыю керек.

"Терроризммен күрес - бұл тек мемлекеттің функциясы емес, қоғам болып жұмылу керек. Кейбіреулер бірдеңе бола қалса, құқық қорғау органдары қайда қарады, арнайы қызметтер қайда болды деп ойлайды. Бірақ бұл мемлекеттің функциясы емес, қоғамның да жұмысы. Алдын алу, оны байқау және сезіну керек. Мен әрқашан айтамын: туған әкесі мен шешесі баласының қайда, кіммен қандай жоспар жетегінде жүргенін білмесе, ҰҚК, ішкі істер органдары оны қайдан біледі. Барлығын жеке бақылауда ұстайтын тоталитарлық қоғамда өмір сүріп жатқан жоқпыз, заман басқа. Ондай ұстаным да мақсат та жоқ", - дейді ол.

Президент кеңесшісі қарапайым азаматтардың арқасында террорлық шабуылдардың алдын алу оқиғасы туралы мысал келтірді.

"Мүмкіндігінше әркім өз ортасына, отбасына, балаларына жауап беруі керек. Жауапкершілікпен қарап, бейқам болудан арылған жөн. Зерттеу мақсатында қаншама қылмыскермен кездестім, олардың осындай жолға қалай түскенін сұрадым. Көбіне жауапкершіліктің болмағаны, немқұрайдылық, отбасында, ортасында ешкім ешкімнің өміріне қызықпай, мәселелеріне үңілмегенінен шығады. Бәрі осыдан басталады. Мен енді осы мәселемен терең айналысып жүрген соң, экономикалық, әлеуметтік өлшемдерін білемін және түсінемін. Бірақ түптің түбінде, барлығы осы немқұрайдылықтан бастау алады. Қарапайым азаматтардың арқасында террорлық актілердің алдын алу деректері де кездесті. Мұғалім өз оқушысының мінез-құлқы өзгергенін байқап, баланың туыстарына хабарласып, тура жолдан таймауға септігін тигізді. Алматыда көше сыпырушы жасырылған жарылғыш зат тауып алып, полиция келгенге дейін қоқыс жәшігіне салып, ешкімді жақындатпаған. Әуежайға теріс оймен жұмысқа кірмекші болған адамды кадр бөлімінде істейтін маман күдіктеніп жұмысқа алмай қойған. Сол себепті кез келген әрекетіміз үлкен бір апаттың алдын алуға себепші болуы мүмкін. Жауапкерішілік керек", - деп түйіндеді Ерлан Қарин.

ҰҚК: Сириядан оралған 14 қазақстандық террористік әрекет жасады деп айыпталып жатыр