Баланың мектепке деген ынтасын жоғалтпай өткізетін каникул қандай

Оқу жылы аяқталып, мамыражай жаз шығысымен баланың күн тәртібі бірден өзгереді. Кейінгі оқу жылына ынтасы болмай, оқу үлгерімі нашарлап кетпеуі үшін каникулдарда қалай демалуы керек екенін көпшілік ата-ана біле бермейді. Онсыз да тоғыз ай оқыды десіп, барынша еркіндік береміз. Алайда ұстаздар демалысты дұрыс өткізіп, баланың дамуын үзбеу керек дейді. Tengrinews.kz тілшісі педагогтардан бала каникулын дұрыс өткізу жөнінде ата-анаға берер кеңестерін жинады.

Балалар жазғы каникулдарда күн кестесінің жоқтығына бой үйретіп, түнде кеш жатып, түске жақын оянуды әдетке айналдырады. Ал жаңа оқу жылында осы күн кестесінің ауысуына байланысты мектепте өткізген әр 40 минутында стресске ұшырайды, ұйқысы қанбай, зеректігін жоғалтады.

Сондықтан жазғы каникулдарда арнайы күн тәртібі болғаны дұрыс екен: 

Таңғы 7.00-8.00 аралығы - ояну, жаттығу жасау, таңғы ас ашу
11.00-13.00 аралығы - таза ауада ойындар ойнау, әсіресе мидың жаттығуына әсер ететін ойындар пайдалы
14.00-15.00 аралығы - түскі ас, ұйқы, кітап оқу
16.00 - бесіндік ішу уақыты. Бұл кезде де таза ауаға шығып, ойнауға болады
19.00 - кешкі ас, танымдық фильмдер көру
21.00 - ұйқыға дайындық.

№119 мектеп-лицейдің мұғалімі Айжан Амированың айтуынша, каникул кезінде де баланың дамуын, білімге деген құштарлығын тоқтатпау керек. Педагог ата-аналарға үш кеңесін берді.

"Ең бірінші, ата-аналар күнделікті белгілі бір уақытты белгілеп балаларына көркем шығармаларды оқуды ұсыну қажет деп ойлаймын. Екінші, күніне бір мақал немесе мәтелден жаттаса, 90 күнде 90 мақал-мәтел жаттауға болады. Үшінші, бала өзі саяxаттаған, қыдырған жерлерін баяндап, жазып отыратын болса, шығармашылық қабілеті әрі ой өрісі дамиды", - дейді мұғалім.

Бастауыш мектеп мұғалімі Айкүміс Бесирова каникулда мүмкіндік болса ауылға ата-әжесіне барғаны дұрыс дейді. 

"Себебі бала қимыл-қозғалыста өседі. Сондықтан ата-әжесіне барып, ауылдың таза ауасын жұтып, шаң-тозаңды жалаңаяқ басып, сағым қуалап, демалып қайтуы керек. Өйткені қазіргі әлеуметтік желілерге байланған уақытта бала түгілі үлкеннің өзі жіпсіз байланып, әрең шығады. Қалада өскен бала табиғи таза тамақ ішіп, таза ауа жұтып жүрген жоқ. Ауылда өскен баланың, байқасаңыз, көру қабілеті жақсы. Неге десеңіз, қала баласы аулаға шыққанда зәулім ғимаратты көреді, сонымен шектеліп қалады, содан қырағылығы төмендейді. Ал ауыл баласы менмұндалаған биік шыңды көреді, мұнар басқан тауды көреді, сағым көреді, сондықтан олардың көру қабілеті жақсы болады", - дейді ол.

Осылайша ұстаз ата-аналарға баласын ауылға жіберіп, гипербелсенді баланың энергиясын әбден шығару керек деген кеңес айтады. 

"Ал ауылда ата-әжесі жоқ қалалық отбасы баласын лагерьге жібереді. Ол 10 күнге немесе бір айға барып келеді. Онда да ата-анаға лагерь таңдауда қателеспеу керек деп кеңес беремін. Тек қана ойыннан тұратынын емес, міндетті түрде рухани тәрбие беретін лагерьді таңдау керек. Сондықтан, ата-ана жаз уақытын дұрыс өткізетін орынды таңдауы керек", - дейді Айкүміс Сайлауханқызы.

Содан кейін ғана, шілде-тамыз айларында көркем әдебиет оқыту керек екен.

Сонымен, педагог арнайы бекітілген бұйрық бойынша оқушыларға жаз айында оқуға ұсынылатын кітаптар тізімін ұсынады: 

2-сынып оқушыларына

1. Бердібек Соқпақбаев - "Ағаштар неге ашуланады"

2. Ыбырай Алтынсарин - "Таза бұлақ"

3. Бауыржан Момышұлы - "Ұшқан ұя"

Бұл туындылармен ата-анасы баласымен бірге оқуы керек. Бала шығарма мазмұнын түсініп, түсінік айта алуы маңызды.

3-сынып оқушыларына

1. Бердібек Соқпақбаев - "Менің атым Қожа", "Аяжан"

2. Сайын Мұратбеков - "Жусан иісі"

4-сынып оқушыларына

1. Жүсіпбек Аймауытұлы - "Қартқожа"

2. Бердібек Соқпақбаев - "Шал мен бала"

3. Қабдеш Жұмаділов - "Дарабоз"

Бұл шығармаларды, педагогтың айтуынша, ата-ана баламен бірге оқуы тиіс. Әке-шешесімен бірге оқығанда ғана бала жауапкершілікті сезінеді. 

"Көпшілік ата-ана жұмысын сылтауратып, уақыт таба алмай жатады. Бірақ баланың өсіп-дамуы, өмірі өтіп жатқанын білу керек. Ал осы кітаптарды бірге оқыса, баланың мотивациясы оянып, ерекше қуанады. Сондықтан ата-аналар жиналысында баланың айна екенін айтып түсіндіремін. Әрдайым жұмыс табылады, сондықтан балаға уақыт бөлу керек деп кеңес беремін. Баламен бірге белгілі бір шығарманы талдап, түсінік айтып, түсінбейтін сөздің мағынасын ұқтырады, синоним анықтамаларын түсіндіреді. Осылай қызығушылығын ашып бергеннен кейін бала әрі қарай өзі оқи бастайды", - дейді Айкүміс Бесирова.

Балаға қалай мектеп таңдау керек: Басты талаптар

Орта сынып оқушыларына

1. Ыбырай Алтынсарин - "Жиренше шешен"

2. Мұхтар Әуезов - "Жетім" әңгімесі, "Қорғансыздың күні"

3. Бердібек Соқпақбаев - "Жекпе-жек"

4. Сайын Мұратбеков - "Жабайы алма"

5. Нұрдәулет Ақыш - "Бейуақытта жанған от"

6. Бейімбет Майлин - "Даудың басы - Дайрабайдың көк сиыры"

Педагог баланың кітапты екі жолмен оқитынын айтады, бірі жылдам оқу да, екіншісі түсініп оқу. Дәл осы каникул кезінде бала шығарманы түсініп, ұғып оқиды екен.

Суреттер: Тұрар Қазанғапов

Ал жазу-сызудан алыстап қалмаудың жолы деп ол алған ақпаратын қағазға түртіп жүруді атады. 

"Көптеген семинар-тренигтерге барғанда міндетті түрде мәйегін, маңызын түртіп алып, оны балаларға арнайы дайындап әкелгенімді айтып, осы бір қасиетті олардың бойында да қалыптасуына асығамын. Балаларға даналық сөз жазатын қалың дәптер арнауға кеңес беремін. Әрбір білген, естіген, оқыған даналық сөздерін жазып жүрсе, бұл оның санасына құйылады", - деп кеңес берді ол.

Ал "бала тоғыз ай оқыды, үш ай демалсын, миын ашытпайық" дейтін ата-анаға мұғалім былай деп жауап берді:

"Мүлдем кітап бетін ашпай келетін бала қарайып қалады. Маусым-шілде айларында демалсын дейміз, бірақ тамыз айында сабаққа ден қойып, интеллектуалдық жаттығулар жасап, үйірмелерге барғаны абзал, өнермен айналысу да баланың дамуына жақсы екпін береді. Егер үш ай бойы кітап бетін ашпаса, ешқандай дайындық жұмыстарын жүргізбесе, ертең соның зардабын ата-ана тартады. Кітаптан бас алмай оқы деп отырғанымыз жоқ, біз жоғарыда айтқан мәселеге күніне жарты-ақ сағат уақыт кетеді. Осылайша үш айда тәуір дайындықпен келеді. Кезінде Абылай хан Бұқар жыраудан "Қазына кімде?" деп сұраған екен. Сонда жырау былай деп жауап беріпті: "Қазына білімдінің басында. Оның бір ұрты - алтын, бір ұрты - күміс". Сондықтан тоғыз ай демалдық, үш ай демалсын деген заманнан өттік. Абай айтпақшы, "Бақпен асқан патшадан мимен асқан қара артық, сақалын сатқан кәріден еңбегін сатқан бала артық".