"Егіз қозының бірін сыйлап жіберді". Шетелде қалып қойған қазақтарды дәріптеп жүрген саяхатшы

Шекара бөлінгенде, қала берді жұт, репрессия жылдары кейбір қазақтар шетте қалып кеткен. Бүгінде олардың ұрпақтары әлі күнге дүниенің әр қиырында өмір сүріп жатыр.

Massaget.kz тілшісі шетелдегі қазақ ауылдары жайлы ерекше жобаның авторы Санат Ілияспен сұхбаттасты.

Материалдың толық нұсқасын МЫНА СІЛТЕМЕ арқылы Massaget.kz сайтынан оқи аласыздар.

"Көбі шеттегі қазақтарды қытай секілді болып кеткен немесе орыстанған дейді"

26 жастағы Санат Ілияс Абай облысы Қалбатау ауылында дүниеге келген. Кейін Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеттің журналистика факультетін тәмамдаған. Бүгінде ол жеке блогын түсірумен де айналысады. Ал контенті ерекше. Оның бұл жобасы "Жалғыз жолаушы" деп аталады.

"Жалғыз жолаушы" жобасының негізгі мақсаты - қазақ пен қазақты жақындастыру, шеттегі қандастарымыздың өмірін көрсету, олардың бар екенін білдіру, қазақ қай жерде де қазақ болып қалатынын ұғындыру. Түрлі елдерге, түрлі өңірлерге барамын. Ал көбінің ойынша, Қытайдағы қазақтар қытай секілді болып кеткен, Ресейдегі қазақтар орыстанып кеткен. Менің мақсатым - сондай стереотиптерді жою. Мен білетін қазақ қашан да еңбекқор, салт-дәстүрін ұмытпаған, бір-бірімен бауырмал", - дейді Санат Ілияс.

Оның сөзінше, әлі күнге қоғамда кеңес дәуірінен қалған құлдық сана-түсінік бар.

"Кеңестік идеологияның қазақтарға қатысты айтқан құлдық стереотиптері бар: қазақ қазақты көре алмайды, қазақ жалқау. Шын мәнінде олай емес", - дейді ол.

"Сөз мәнін біледі". Моңғолиядағы қазақтар қалай өмір сүріп жатыр?

Санат Моңғолия қазақтарының да тыныс-тіршілігін көзімен көріп қайтқан. Алтай ауылында 4000-ға жуық халық тұрады екен. Мұнда мектеп те, балабақша да қазақша. "Құдды бір Қазақстанға тап болғандайсың" деп сипаттайды бұл туралы блогер. Ал халықтың негізгі кәсібі саятшылық пен малшылық екен.

"Моңғолияда бір ауыл бір отбасы болып тұрады. Малдың бәрін бірге бағады. Өте ұйымшыл. Сол арқылы әрқайсының мыңдаған малы бар. Жағдайлары да жақсы. Қазақтар бір-бірін көре алмайды деп айтады. Әсіре олай емес, қазақтар ұйымшыл. Қазақ сөздің мәнін біледі, ойы жан-жаққа шашырамайды. Моңғолия қазақтарына барған кезде, "ассалаймағалейкум, аға, түсірілім бар еді" деп сұхбатқа шақырсаң, олар асықпай, бірінші шайға шақырады. "Жұмысыңды қоя тұр, дастархан басына жайғас, өзің қай елсің?" деп әңгіме бастайды. Сөз төркінін түсінеді, қонақ күтуді біледі. Құдайы қонақтың сыйын ұғынады. Сондай ата жолын сақтаған халық", - дейді блогер.

Моңғолияның табиғаты қатты суық болғанымен, бір қызығы мұндағы халық қақаған аязға үйреніп кеткен. Оны блогер түсірген ауылдарда, киіз үйде тұратын қазақтардың тіршілігінен байқауға болады.

"Егіз төлдің бірін сыйлап жіберді". Ресейдегі қазақтар қалай өмір сүріп жатыр?

Блогер Қараөзек деп аталатын Сібірдегі қазақ ауылын да түсірген. Мұнда қыпшақтар мекендейді. Санат Ілияс осы сапары барысында ерекше отбасын тапқан. Өйткені бұл отбасында екі түрлі дінді ұстанады екен. Ұлты қазақ, қыпшақ руынан шыққан Серік Ресейден өкіл әкесін тапқан. Осылайша, екі түрлі ұлт, дін өкілі бүгінде бір отбасы болып өмір сүріп жатыр.

Санат Ілияс одан бөлек Астрахань облысына да барған.

"Соңғы рет Астрахань облысында болдым. Ресейдегі ең көп қазақ сол өңірде екен. Бір облыста 200 мың қазақ өмір сүреді. Олардың үйіне қонаққа бардым. Кәдімгідей өзінің жеті атасын біледі. Қазір қой төлдеп жатқан уақыт қой. Мен барған үйде бір қой егіз тауыпты. "Сен құтты қонақ болдың, қазақта егіз дүниеге келсе, біреуін міндетті түрде сыйлайды" деді. Сөйтіп біреуін маған сыйлады. Бізде ұмытылып қалған дәстүрлер, ұмытылып қалған түсініктер бұл жақта бар. Бұл сананы жаңғырту деп ойлаймын", - дейді ол.

Материалдың толық нұсқасын МЫНА СІЛТЕМЕ арқылы Massaget.kz сайтынан оқи аласыздар.